Kuzu ve oğlaklarda ishal ile seyreden birçok hastalık vardır.
En başta E.coli’yi sayabiliriz. Diğerleri; Klostridyum perfringens, Kripto, Koksidiosis,
Salmonellosis, Rotavirus, Koronavirus enfeksiyonları, Giardiasis olarak
sıralanabilir. Ayrıca etkeni virüs olan Mavi Dil ve koyun keçi vebası
hastalıklarının da belirtileri arasında ishal vardır.

Gıdaya bağlı ishaller de söz konusudur. Kötü kalitedeki yemler,
ani yem değişiklikleri, zehirli otlar, kirli sular da ishale yol açan
etmenlerdir.

İç parazitler de ishal sebebidir. Özellikle yeni doğmuş
olanlara anneden rahim ve süt yoluyla geçen nematodlar (yuvarlak kurtlar)
ishale yol açabilirler.

İshalin sebepleri değişiktir ve görüldüğü gibi çoktur. Kesin teşhis
için bazen laboratuvar tahlilleri gerekir.

Klinik belirtilerden yola çıkılarak, diğer belirtiler de göz
önüne alınarak, dışkının rengine dikkat edilerek teşhis konulabilir. Fakat tam
ve doğru teşhis için dışkı muayenesi, ölenlerde otopsi ve laboratuvar testleri
yapılması gerekebilir. Çünkü etkenler farklıdır. Bazen bir hastalık için
tahminen yapılan ishal tedavisi, tesadüfen bile, iyi sonuç vermeyebilir.

Bu arada su, vitamin ve elektrolit kaybı ile küçücük bir yavruyu
kaybedebiliriz. Etkene karşı ne kullanılırsa kullanılsın, ishal tedavilerinde
mutlaka sıvı tedavisi yapılması gerekir. Ağızdan su ve elektrolit takviyeleri
ile asidozu düzeltme yönünde kullanılan ilaçların verilmesi hayvanların kaybını
önlemek için şarttır.

İshalin sebebine göre tedavi şemaları vardır. Tedaviler su
ile desteklenmelidir. Ağızdan ve hatta damardan sıvı tedavisi ihmal
edilmemelidir. Ölüm sebebinin asidoz ve aşırı su kaybı olduğu unutulmamalıdır.

Bazı vakalarda doğrudan etkene yönelik bir tedavi mümkün değildir.

Örneğin; Rotavirus, koronavirus ishallerinde hayvanın
yaşamasını temin etmek ve virüslerle mücadelesini sağlamak sıvı elektrolit
tedavisi ile mümkün olur. Ayrıca viral etkenler çoğunlukla yanlarına E.coli, Eimeria
(Koksidiosis), ve Kripto gibi etkenleri de alıp, o şekilde vücuda saldırabilirler.

İshaller bazen tedavi edilebilir. Bazen de ölümle sonuçlanır.
Tedavi edilse bile ishal geçiren kuzu ya da oğlak ‘’kavruk’’ kalır. En doğrusu
önlem almaktır.

Önlemler:

En başta gelen önlem ‘’Kuru ve Temiz’’ kuralıdır. Aşıların
annelere doğum öncesi rapelli (tekrarlı) olarak yapılması şarttır. Doğum sonrası
derhâl antiserum kullanılması en akılcı önlemdir. İshal olanlara çift doz
yapılırsa tedavi de yapılmış olur.

Kalabalık, sıkışık barınaklardan kaçınmak sürü yönetiminin
başlıca kuralıdır. Hastaları derhal sağlıklılardan ayırmak zaten tıbbın en
önemli emridir. Bu konu ihmale gelmez.

Biberonların, kovaların, ellerin temizliğine özen
gösterilmeli, dışkı ile bulaşık olmamaları sağlanmalıdır.

Son olarak, anne adaylarına doğumdan önce antiparaziter ilaç
(antelmentik) verilmesini de unutmayalım.